Učinak stresa na ljudski organizam rezultat je aktivacije kako autonomnog nervnog sistema tako i osovine hipotalamus-hipofiza-nadbubrežna žlijezda.
Utjecaj ovog stresa na imunološki, metabolički i kardiovaskularni sistem može rezultirati raznim bolestima i poremećajima. To se može manifestirati na nekoliko načina, kao što su ubrzani rad srca, skok krvnog tlaka i porast razine šećera u krvi.
Metabolički sindrom je grupa faktora rizika koji doprinose nastanku kardiovaskularnih bolesti i dijabetesa tipa 2. Kombinacija ovih faktora rizika povećava vjerovatnoću razvoja ovih stanja. Kod jedne od pet osoba dijagnosticiran je metabolički sindrom, a učestalost ovog sindroma raste kako osoba stari.
Da li je metabolički sindrom značajan faktor koji treba uzeti u obzir? Apsolutno! To predstavlja rizik od razvoja dijabetesa tipa 2 koji je pet puta veći od norme i rizik od razvoja kardiovaskularnih bolesti koji je dva puta veći od prosjeka.
Prisustvo najmanje tri od pet potencijalnih faktora rizika predstavlja metabolički sindrom. Posebno, povećani obim struka ne mora biti jedan od tri. Da bi se izmerio obim struka, može se izmeriti preko najistaknutijeg dela stomaka ili na sredini između rebara i vrha karlične kosti. Ključno je mjeriti na kraju izdisaja. Prosječan obim struka za muškarce je 94 cm, dok je za žene 80 cm.
Prema rečima profesorke dr Teodore Beljić Živković, kada se ispituje pet komponenti metaboličkog sindroma, najčešće se uočava porast nivoa triglicerida. Ova koncentracija varira na dnevnoj bazi i pod utjecajem je nečijih prehrambenih navika. Upala pankreasa uzrokovana povećanim trigliceridima može postupno dovesti do smrti beta stanica gušterače. Kao rezultat toga, povišeni nivoi triglicerida predstavljaju određenu opasnost za razvoj dijabetesa.
Fenomen “nagrade za hranu” prisutan je u slučajevima hroničnog stresa. Za razliku od akutnog stresa, koji dovodi do smanjenja apetita, kronični stres dovodi do prekomjerne aktivnosti hipotalamus-hipofizne osovine, što zauzvrat povećava lučenje kortizola. Kortizol smanjuje nivo sitosti i potiče konzumaciju visokokalorične hrane, čak i u situacijama koje nisu stresne. Prehrana je povezana s poboljšanjem raspoloženja, ali produženo lučenje kortizola dovodi do nakupljanja visceralne masti. Masno tkivo oslobađa slobodne masne kiseline koje imaju toksični učinak na β stanice i povećavaju otpornost na inzulin u perifernim tkivima. Masno tkivo također oslobađa nekoliko hormona koji povećavaju kardiovaskularni rizik. Prema rečima prof. dr Teodore Beljić Živković, hronični stres, koji pogađa sve nas, odgovoran je za to da je jedna od pet osoba danas u Srbiji gojazna.
